Necesidá d’una preparación ideolóxica de la masa

Necesidá d’una preparación ideolóxica de la masa

 

Dende va casi cincuenta años, el movimientu obreru revolucionariu italianu cayó nuna situación d'illegalidá o de semillegalidá. La llibertá de prensa, el drechu d’aconceyamientu, d'asociación, de propaganda,fueron prácticamente suprimíos. La formación de los cuadros dirixentes del proletariáu nun pudo realizase, poro, pela vía y colos métodos que yeren tradicionales n'Italia hasta 1921. Los elementos obreros más activos son escorríos, son controlaos en tolos sos movimientos, en toles sos llectures; les biblioteques obreres fueron amburaes o esaniciaes d'otra manera; les grandes organizaciones y les grandes aiciones de masa yá nun esisten o nun pueden entamase. Los militantes nun participen dafechu o namái en midida bien llindada nos discutinios y nel contraste d'idees; la vida aisllada o los aconceyamientos irregulares de pequenos grupos clandestinos, el vezu que puede crease nuna vida política que n'otres dómines paecía esceición, traen sentimientos, estaos d'ánimu, puntos de vista, que son con davezu erróneos ya inclusive dacuando morbosos.

Los nuevos miembros que'l Partíu gana en tal situación, evidentemente homes sinceros y de brengosa fe revolucionaria, nun pueden ser educaos nos nuesos métodos d'amplia actividá, d'amplios discutinios, del control recíprocu que ye propiu de los periodos de democracia y de llegalidá. Anúnciase asina un periodu bien grave: la masa del Partíu avezándose, na illegalidá, a nun pensar n'otra cosa que nos medios necesarios pa escapar al enemigu, avezándose a ver posibles y organizables darréu namái acciones de pequenos grupos, viendo cómo los dominadores aparentemente vencieren y caltienen el poder col empléu de minoríes armaes y encuadraes militarmente, allóñase insensiblemente de la concepción marxista de l'actividá revolucionaria del proletariáu, y mientres paez radicalizase pol fechu de que s'anuncien propósitos estremistes y frases sanguinolentes, en realidá faise incapaz de vencer al enemigu. La hestoria de la clase obrera, especialmente na dómina que travesamos, amuesa cómo esti peligru nun ye imaxinariu. La recuperación de los partíos revolucionarios, tres un periodu d'illegalidá, carauterízase davezu por un irrefrenable impulsu a l'aición, pola ausencia de toa consideración de les relaciones reales de les fuerces sociales, pol estáu d'ánimu de les grandes mases obreres y llabradores, poles condiciones del armamentu, etc. Asina, asocedió que'l Partíu revolucionariu esbarrumbóse pola reaición entá non disgregada, y que les sos reserves nun fueren debidamente xustipreciaes, ente la indiferencia y la pasividá de les amplies mases, que, dempués de tou periodu reaccionariu, vuélvense bien prudentes y son fácilmente presa del mieu cada vez que s'amenacia cola vuelta a la situación de la qu'acaben de salir.

Ye difícil, en llínies xenerales, que tales erros nun se cometan; por eso, el Partíu tien qu'esmolecese por ello y desenvolver una determinada actividá qu'especialmente tienda a ameyorar la so organización, a alzar el nivel intelectual de los miembros que s'atopen nes sos files nel periodu del terror blanco, y que tán destinaos a convertise nel núcleu central y más resistente a toa prueba y a tou sacrificiu del Partíu, que va imponer la revolución y va alministrar l’Estáu proletariu.

El problema apaez asina más ampliu y complexu. La recuperación del movimientu revolucionariu y especialmente la so victoria, llancen haza’l Partíu a una gran masa de nuevos elementos. Estos nun pueden ser refugaos, especialmente si son d'orixe proletariu, yá que precisamente la so adhesión ye unu de los signos más reveladores de la revolución que se ta realizando; pero'l problema que se plantega ye'l de torgar que'l núcleu central del Partíu sía somorguiáu y disgregáu pola nueva y arrolladora fola. Toos recordamos lo qu'asocedió n'Italia, dempués de la guerra, nel Partíu Socialista. El núcleu central, constituyíu por collacios fieles a la causa mientres el cataclismu, estancó hasta amenorgase a unos 16.000. Nel Congresu de Liorna taben representaos 220.000 miembros, esto ye, qu'esistíen nel Partíu 200.000 adherentes dempués de la guerra, ensin preparación política, ayunos o casi de toa noción de doctrina marxista, bona presa de los pequeños burgueses declamadores y fanfarronos que constituyeron nos años 1919-1920 el fenómenu del maximalismu. Nun escarez de significáu que l'actual xefe del Partíu Socialista y direutor d’ Avanti sía'l mesmu Pietro Nenni, entráu nel Partíu Socialista dempués de Liorna, pero que resume y sintetiza en sí mesmu tola debilidá ideolóxica y el calter distintivu del maximalismu de la posguerra. Sería realmente delictivo que nel Partíu Comunista verificaren con respectu al periodu fascista lo qu'asocedió nel Partíu Socialista alrodiu’l periodu de la guerra; pero esto sedría inevitable, si'l nuesu Partíu nun tuviera una llínia a siguir tamién nesti tarrén, si nun procurara a tiempu reforzar ideolóxica y políticamente los sos actuales cuadros y los sos actuales miembros, pa faelos capaces de contener y encuadrar mases entá más amplies ensin que la organización sufra demasiaos sacudiones y ensin que la figura del Partíu seya camudada.

Planteguemos el problema nos sos términos práuticos más inmediatos. Pero tien una base que ye cimera a toa continxencia inmediata.

Nós sabemos que la llucha del proletariáu contra'l capitalismu desendólcase en trés frentes: l'económicu, el políticu y l'ideolóxicu. La llucha económica tien tres fases: de resistencia contra'l capitalismu, esto ye, la fase sindical elemental; d'ofensiva contra'l capitalismu pal control obreru de la producción; de llucha pa la eliminación del capitalismu al traviés de la socialización. Tamién la llucha política tien tres fases principales: llucha pa contener el poder de la burguesía nel Estáu parllamentariu, esto ye, pa caltener o crear una situación democrática d'equilibriu ente les clases que dexe al proletariáu organizase y desenvolvese; llucha pola conquista del poder y pola creación del Estáu obreru, esto ye, una aición política complexa al traviés de la cual el proletariáu moviliza al so alredor a toles fuerces sociales anticapitalistes (en primer llugar la clase llabradora), y encaminaes a la victoria; fase de la dictadura del proletariáu convertíu en clase dominante pa esaniciar toles torgues técniques y sociales que s'interpongan a la realización del comunismu.

La llucha económica nun puede dixebrase de la llucha política, y nin la una nin la otra se separta de la llucha ideolóxica.

Na so primer fase sindical, la llucha económica ye bona, esto ye, naz de la mesma situación que'l proletariáu atopa nel réxime burgués, pero nun ye por sigo mesma revolucionaria, esto ye, nun lleva necesariamente al derrocamientu del capitalismu, como sostuvieron y siguen sosteniendo con menor ésitu los sindicalistes. Tanto ye verdá, que los reformistes y hasta los fascistes almiten la llucha sindical elemental, y más bien defienden que'l proletariáu como clase nun tuviera de realizar otra llucha que la sindical. Los reformistes estrémense de los fascistes solamente en cuanto caltienen que si non el proletariáu como clase, siquier los proletarios como individuos, ciudadanos, tienen que lluchar tamién pola democracia burguesa; n'otres palabres, lluchar namái pa caltener o crear les condiciones polítiques de la pura llucha de resistencia sindical.

Esclariao que la llucha sindical vuélvese un factor revolucionariu, ye menester que'l proletariáu acompañe cola llucha política, esto ye, que'l proletariáu tenga conciencia de ser el protagonista d'una llucha xeneral qu'arrodia toles cuestiones más vitales de la organización social, esto ye, que tenga conciencia de lluchar pol socialismu. L'elementu d’ "espontaneidá" nun ye abondu pa la llucha revolucionaria, pos nunca nun lleva a la clase obrera más allá de les llendes de la democracia burguesa esistente. Ye necesariu “l'elementu concencia, l'elementu ideolóxicu", esto ye, la comprensión de les condiciones en que se llucha, de les rellaciones sociales en que vive l'obreru, de los enclinos fundamentales qu'operen nel sistema d'estes relaciones, del procesu de desenvolvimientu que sufre la sociedá pola esistencia nel so sen d'antagonismos irreductibles, etcétera.

Los trés frentes de la llucha proletaria amenorguen a unu namái, pal Partíu de la clase obrera, que lo ye precisamente porque asume y representa toles esixencies de la llucha xeneral. Verdaderamente, nun puede pidise a tou obreru de la masa tener una completa conciencia de tola complexa función que la so clase ta resuelta a desenvolver nel procesu de desenvolvimientu de la humanidá, pos eso hai que pidi-ylo a los miembros del Partíu. Nun puede proponese, enantes de la conquista del Estáu, modificar dafechu la conciencia de tola clase obrera; sería utópico, porque la conciencia de clase como tal modifícase solamente cuando foi modificada la manera de vivir de la mesma clase, esto ye, cuando'l proletariáu se convierta en clase dominante, tenga a la so disposición l'aparatu de producción y de cambéu y el poder estatal. Pero'l Partíu puede y debe nel so conxuntu representar esta conciencia cimera; otra manera, aquel nun taría a la cabeza, sinón a lo cabero de les mases, nun les empondría, sinón que sería arrastráu. Por ello, el Partíu tien d'asimilar el marxismu y tien d'asimilalo na so forma d’anguaño, como leninismu.

L'actividá teórica, la llucha nel frente ideolóxicu, desdexóse siempres nel movimientu obreru italianu. N'Italia, el marxismu (por influxu d'Antonio Labriola) foi más estudiáu polos intelectuales burgueses pa desnaturalizarlo y afayalo al usu de la política burguesa, que polos revolucionarios. Asina vimos nel Partíu Socialista Italianu convivir xuntos pacíficamente los enclinos más distintos, vimos como opiniones oficiales del Partíu les concepciones más contradictories. Nunca imaxinó la dirección del Partíu que pa lluchar contra la ideoloxía burguesa, pa lliberar a les mases de la influencia del capitalismu, fora menester primero de too espublizar nel Partíu mesmu la doctrina marxista y defendela de toa contrafracción. Esta tradición a lo menos nun foi atayada de manera sistemática y con una notable actividá siguida.

Dizse, sicasí, que'l marxismu tuvo muncha suerte n'Italia y per un llau esto ye cierto. Pero tamién ye cierto que tal fortuna nun ayudó al proletariáu, nun sirvió pa crear nuevos medios de llucha, nun foi un fenómenu revolucionariu. El marxismu, o delles afirmaciones separtaes de los escritos de Marx, sirvió a la burguesía italiana pa demostrar que pola necesidá del so desenvolvimientu yera necesariu prescindir de la democracia, yera necesario esbarrumbar les lleis, yera necesario rise de la llibertá y de la xusticia; esto ye, llamóse marxismu, polos filósofos de la burguesía italiana, la comprobación que Marx fixo de los sistemes que la burguesía va emplegar, ensin necesidá de recurrir a xustificaciones... marxistes, na so llucha contra los trabayadores. Y los reformistes, pa correxir esta interpretación fraudulenta, fixéronse democráticos, convirtiéronse nos turiferarios de tolos santos consagraos del capitalismu. Los teóricos de la burguesía italiana tuvieron l'habilidá de crear el conceutu de la “nación proletaria" y que la concepción de Marx tenía d'aplicase a la llucha d'Italia contra los otros Estaos capitalistes, non a la llucha del proletariáu italianu contra'l capitalismu italianu; los “marxistes" del Partíu Socialista dexaron pasar ensin llucha estes aberraciones, que fueron aceptaes por unu, Enrico Ferri, que pasaba por un gran teóricu del socialismu. Esta foi la fortuna del marxismu n'Italia: que sirvió de perexil pa tolos indixestos mueyos que los más imprudentes aventureros de la pluma quixeron poner en venta. Marxistes d'esta guisa fueron Enrico Ferri, Guillermo Ferrero, Achille Loria, Paolo Orano, Benitu Mussolini...

Pa lluchar contra'l tracamundiu que se creó d'esta manera, ye necesariu que'l Partíu intensifique y faiga sistemática la so actividá nel campu ideolóxico, que s'imponga como un deber de los militantes la conocencia de la doctrina del marxismu-leninismo, siquier nos sos términos más xenerales.

El nuesu Partíu nun ye un partíu democráticu, siquier nel sentíu vulgar que comúnmente se-y da a esta palabra. Ye un Partíu centralizáu nacional ya internacionalmente. Nel campu internacional, el nuesu Partíu ye una simple sección d'un partíu más grande, d'un partíu mundial. ¿Qué repercusiones puede tener y yá tuvo esti tipu d'organización, que tamién ye una necesidá de la revolución? La mesma Italia da una respuesta a esta entruga. Por reacción a la costume establecida pol Partíu Socialista, nel que s'aldericaba enforma y resolvíase pocu, que la so unidá pol choque continuu de les fracciones, de los enclinos y con frecuencia de les camarilles personales frayen nuna infinidá de fragmentos desxuníos, nel nuesu Partíu terminárase con nun aldericar yá nada. La centralización, la unidá de dirección y unidá de concepción convirtiérense nun estancamientu intelectual. A ello contribuyó la necesidá de la llucha incesante contra'l fascismu, que verdaderamente dende la fundación del nuesu Partíu pasare yá a la so fase activo y ofensivo, pero contribuyeron tamién les errónees concepciones del Partíu, tal como son espuestes nes Tesis sobre la táctica presentaes al Congresu de Roma. La centralización y la unidá concebíense de mena enforma mecánico: El Comité Central, y más bien el Comité Executivu yera tol Partíu, en llugar de representalu y dirixilu. Si esta concepción fuera permanentemente aplicada, el Partíu perdería'l so calter distintivu políticu y convertiríase, nel meyor de los casos, nun exércitu (y un exércitu de tipu burgués); perdería lo que ye la so fuerza d'atracción, separtaríase de les mases. Por que’l Partíu viva y tea en contactu coles mases, ye menester que tou miembru del Partíu sía un elementu políticu activu, sía un dirixente. 

Precisamente porque'l Partíu sía fuertemente centralizáu, esíxese un gran trabayu de propaganda y de baturiciu nes sos files, ye necesariu que'l Partíu, de manera entamada, eduque a los sos militantes y alce el so nivel ideolóxicu. Centralización quier dicir especialmente qu'en cualquier situación, inclusive n'estáu de sitiu reforzáu, inclusive cuando los comités dirixentes nun pueden furrular por un determináu periodu o fueren puestos en condiciones de nun tar rellacionaos con tola periferia, tolos miembros del Partíu, caún nel so ambiente, s’atope en situación d'empobinase, de saber estrayer de la realidá los elementos pa establecer una orientación, con cuenta de que la clase obrera nun se desmoralice sinon que sienta que ye empuesta y que puede entá lluchar. La preparación ideolóxica de la masa ye, poro, una necesidá de la llucha revolucionaria, ye una de les condiciones indispensables pa la victoria.

Antonio Gramsci.